Kỹ thuật đặt câu hỏi
Câu hỏi là một công cụ quan trọng trong giảng dạy, giúp giáo viên kiểm tra kiến thức của sinh viên, kích thích tư duy, sáng tạo, và thúc đẩy thảo luận. Có hai loại câu hỏi chính:
- Câu hỏi trơ (neutral question): không tạo cho sinh viên suy nghĩ, tư duy; có hay không trả lời cũng không sao. Các câu hỏi này không mang lại hiệu quả, không sản sinh ra nhiều câu hỏi khác. Giáo viên nên hạn chế các câu hỏi này.
Ví dụ:
GV: “Bạn có thấy môn PPGD ĐH quan trọng không?”
SV: “Có!”
- Câu hỏi mang tính tích cực, có tác dụng kích thích sự tò mò, khiến sinh viên phải động não, thảo luận, tranh cãi trước khi trả lời.
Ví dụ:
GV: “Bạn có cho rằng chỉ cần kiến thức, không cần PPGD cũng có thể dạy tốt ở bậc ĐH?”
Một số dạng câu hỏi để điều hành thảo luận, nêu vấn đề
- Câu hỏi mở: Câu hỏi mở không có câu trả lời đúng hoặc sai, cho phép sinh viên tự do thể hiện suy nghĩ, quan điểm của mình. Các câu hỏi mở thường bắt đầu bằng các từ như: “tại sao”, “như thế nào”, “bạn có nghĩ rằng”, “theo bạn”, v.v.
Ví dụ:
GV: “Bạn nghĩ rằng nguyên nhân của sự thất nghiệp ở Việt Nam là gì?”
- Câu hỏi gợi mở: Câu hỏi gợi mở giúp sinh viên suy nghĩ sâu hơn về một vấn đề, đưa ra các ý tưởng mới. Các câu hỏi gợi mở thường bắt đầu bằng các từ như: “nếu”, “thử tưởng tượng”, “bạn có thể nghĩ đến”, v.v.
Ví dụ:
GV: “Nếu bạn là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, bạn sẽ làm gì để cải thiện chất lượng giáo dục?”
- Câu hỏi thách thức: Câu hỏi thách thức giúp sinh viên nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, phát triển tư duy phản biện. Các câu hỏi thách thức thường bắt đầu bằng các từ như: “bạn có đồng ý với ý kiến cho rằng”, “bạn có nghĩ rằng”, “bạn có thể đưa ra một ví dụ”, v.v.
Ví dụ:
GV: “Bạn có đồng ý với ý kiến cho rằng giáo dục là chìa khóa cho sự thành công trong cuộc sống?”
- Câu hỏi tổng hợp: Câu hỏi tổng hợp giúp tổng kết lại nội dung thảo luận, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về vấn đề đang được bàn luận. Các câu hỏi tổng hợp thường bắt đầu bằng các từ như: “tóm lại”, “nói tóm lại”, “theo bạn, chúng ta đã thảo luận về những gì?”, v.v.
Ví dụ:
GV: “Tóm lại, chúng ta đã thảo luận về những thách thức và giải pháp cho vấn đề biến đổi khí hậu. Theo bạn, giải pháp nào là khả thi nhất?”
Lưu ý khi đặt câu hỏi
- Câu hỏi phải rõ ràng, dễ hiểu: Sinh viên phải hiểu được câu hỏi trước khi trả lời.
- Câu hỏi phải phù hợp với trình độ của sinh viên: Câu hỏi quá khó hoặc quá dễ sẽ khiến sinh viên không hứng thú tham gia thảo luận.
- Câu hỏi phải có liên quan đến nội dung bài học: Câu hỏi phải giúp sinh viên hiểu sâu hơn về nội dung bài học.
- Câu hỏi phải mang tính kích thích: Câu hỏi phải khiến sinh viên suy nghĩ, tranh luận, đưa ra ý kiến của mình.
Giáo viên nên luyện tập đặt câu hỏi thường xuyên để nâng cao kỹ năng này.